SỐ ĐỎ (VŨ TRỌNG PHỤNG) NHƯ MỘT TỰ SỰ CỦA ĐÔ THỊ THUỘC ĐỊA

Tóm tắt

Bài viết vận dụng khái niệm chronotope của Bakhtin để khảo sát thi pháp kiến tạo không gian và thời gian tự sự trong tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng. Xác định chronotope chính trong Số đỏ – đô thị thuộc địa Hà Nội – là sự tồn tại song song, va đập và chồng lấn giữa hai chronotope nhỏ – vỉa hè và phố Tây, với hai ý thức văn hóa đặc trưng cho một nông thôn đang tan rã và một thành thị đang hình thành, chúng tôi khẳng định Số đỏ không đơn thuần chỉ là sự xuất hiện lần đầu tiên của không gian đô thị thuần túy trong tiểu thuyết Việt Nam, mà đúng hơn, là sự xuất hiện lần đầu tiên của một tự sự đô thị thực thụ, trong đó trình bày một ý thức văn hóa hoàn chỉnh về đời sống kiểu đô thị. Cấu trúc tự sự và ý thức văn hóa này đặc trưng cho quá trình chuyển hóa đau đớn của thế giới phương Đông trong cuộc xâm thực tàn khốc của văn hóa phương Tây nửa đầu thế kỉ XX.